Хүмүүс...

 

Миний бичих зүйл олон хүнд таалагдахгүй бж болох юм. Таалахгүй нэг нь таалаасай ч гэж би хүсэхгү

Эндээс эхлье...

Москва хотод хавар хамгийн аюултай. Энэ аюул нь зөвхөн оросын нутаг дэвсгэр дээр амьдарч буй Ази хүмүүст түлхүү хамааралтай. Лавшруулан тайлбарлавал Ази хүн болж төрөөд, энэ улсад хөл тавьж явсных нь төлөө(жуулчид, цагаач иргэд) нэр бүхий бүлэглэл тэднийг хүчирхийлнэ доромжилно заримдаа аминд нь хүрнэ.

Энэ бүгдийн учрыг би 10 жилийн сурагч охин байхдаа гэр бүлийнхээ хамт Москва-д хэсэг хугацааг өнгөрөөхдөө гадарладаг болсон. Энийг сонсоод хэнд ч гэм хийгээгүй 13 настай би гэдэг охин хүний улсад амьдарч байгаагынхаа төлөө зүгээр л айх ёстой юм бна гэж боддог байсан.

Дотроо Монголд маань л ийм юм байдаггүй амар амгалан тайван орон юм бна гэж жоохон охины ухаанаар бодож байснаа одоо ч санаж бна.

Харин өнөөдөр миний тэр бодол өөрчлөгдөх цаг болсныг надад сануулах шиг боллоо.

Жирийн нэг танил маань гудамжинд явж байтал зөрж явсан залуу тас хийтэл нь улаан нүүрэн дунд нь алгадчихаад гүйчихэж гэнэ, үүнээс 2 долоо хоногийн дараа ресторанд хоол идэх гээд ортол бас л нэг нөхөр өмсөж явсан малгайг нь толгойн дээрээс нь шүүрч аваад үүдэнд бсан хогын саванд хийчихээд зугатчихаж гэнэ, харин өчигдөр гэр лүүгээ орж явтал араас нь бас л нэг залуу нударч унагаагаад куртикийг нь урчихаж! Тэгээд надаас түүнийг нь оёчих оёдолчин хаана байдгыг сураглаж утсаар ярьлаа. Миний энэ яриад байгаа хүн бол солонгос хүн. Гэр бүлээ тэжээхийн тулд эхнэр хүүхдээ эх оронд нь үлдээгээд томилолт аваад энд ажлаа хийж яваа хэнд ч хор гэмгүй нэгэн. Ердөө л солонгос хүн болж төрснийхөө төлөө эсвэл нутаг нэгт муу хүмүүсийн өмнөөс тэр хүн манай орны залуусын гарын шүүс нь болох ёстой азгүй нэгэн, ийм бодол өвөрлөгч манай залуус түүгээр бах таваа хангана. Энэ үзэгдэл ардчилсан эрх чөлөөт хүнлэг энэрэнгүй нийгмийнх нь аль хэсэг нь юм бол? Ингээд намайг биччихээр "ааааа энэ одоо нэгмуу таньдаг солонгос хүнээ хамгаалж ингэж бичиж байдаг таарсан амьтан байх нь гээд муулаад зүхэх хүн зөндөө биз..

Энийг бичих миний зорилго гадаад хүнийг өмөөрч эх орон нэгтнээ муулаад суухыг оролдох байсангүй. Зүгээр л хүн хүнийгээ хайрлах, энхрийлэх, хүндлэх сэтгэл ухамсар,ухаан хаана байдаг болсон юм бол? Юмны наад цаадахыг ялгаж тунгаах ухаангүй, манай улсад явж байгаа л бол тэр гадаад хүмүүс бүгд адгын муу санааг өвөрлөгч, эх орныг минь эзлэхийг завдан түрэмгийлэгч нар мөн учраас алгадаад ч болов хариугаа авах ёстой гэж дэндүү бяцханаар ӨШӨӨГӨӨ АВАГЧ нараас төрөх үр хүүхэд нь миний хүүхдийн ирээдүйд найзлах найз, суух хань нь байхвий гэхээс би юу юунаас илүү айж байна.  Би хүүхдийн ээж, хүний эхнэр учраас айх гэсэн бодлоо хаяад зоригтой бичлээ.

Манай орны хуулийг уландаа гишгэж хүссэнээрээ аашилдаг гадны иргэдийн жишээг би олныг мэднэ. Энэ бүхний эсрэг эх орноо хамгаалмаар санагддаг манай залуус гарныхаа загатнааг гаргаж, тааралдсан гадаад нөхрийг алгадаж биед нь халдаж байхаар өөрийгөө тэднээс илүү хөгжүүлж гарын бяраараа биш, толгойн дэх мэдлэгээрээ хүссэн хүнийхээ амийг жимийтэл алгадаад зогсож байсан бол би тэр монгол залуусаар бахархаад сууж байх байлаа...

Хүний хань

Cүүлийн хэдэн сар гэр дотор маань "манай нохой",  "өнөөдөр нохойнд хоол өгсөн үү, нохой сая тэгж байна ингэж байна" гэдэг яриа өдөр бүр өрнөдөг боллоо. Гэв гэнэт шүү гайхмаар...

Би ч өөрийгөө амьтны талаар тэр дундаа нохойны тухай ингээд бичих гээд сууна гэж өмнө нь төсөөлж байсангүй.

Би ямар ч амьтнаас их айдаг, багаасаа л тийм байсан.  Амьтантай ойр өсөөгүй, ойр байх боломж ч  байгаагүйтэй шууд холбоотой байх л даа. Хэнд ч гэмгүй наад захын яст мэлхий туулайнаас хүртэл нэг л жийрхээд хүрч чадахгүй гараа хумиад л өнгөрнө. Миний санахын намайг ухаан орсноос хойш манай байрны зарим айлууд жижиг жижиг өнгө өнгийн янз бүрийн үйлдвэрийн нохойг гэртээ их тэжээдэг байсансан. Тэгээд л эзэд нь гадаа нохойгоо салхилуулаад явж байхад нь тэд нартай байнга тааралдана. Зарим нь ч бүр их онгироо хажуугаар нь өнгөрөхөөр намайг дотроо өөрсдөөс нь айгаад байгааг мэдчдиймүү над руу чиглэж байгаад нээх их хуцна. Дээрэлхүү гэж... Тэхээр нь миний тэд нараас айх бас  дургүй хүрэх 2 нийлээд улам нохойг, ялангуяа над руу хуцаад байдаг байсан хажуугийн орцны үсгүй, бор өнгөтэй, шүлс нь байнга гоожиж байдаг нохойг бүр үзэн яддаг байлаа. Хөөрхий тэр тэгээд нэг мэдсэн байхгүй болчихсон, бодвол нас нь л дууссан байх даа.

Гэхдээ бас хөөрхөн хөөрхөн нохойнууд манай байранд байсаан. Нэг цагаан өнгөтэй хав нохойг бариу палаж өмсгөөд, хөлөнд нь цацагтай оймс углачихсан юм шиг харагдахаар үсийг нь засуулчихсан байдагсан ккк.

За тэгээд хичнээн хөөрхөн харагддаг амьтад байдаг ч би тэжээж хамт амьдрахыг ер нь хүсч байсангүй. Яг үнэндээ тэднийг арчилах, халамжлах, санаа тавих гээд олон олон хариуцлага надад хангалттай байхгүй гэдгийг мэддэг учраас аливаа амьтаныг гэртээ авчирчихаад зовоож нүгэл хийгээд яахвээ дээ.

Харин саяхнаас амьтан гэдэг тэр дундаа нохой гэдэг миний мэддэгээс хэд дахин илүү ухаантай хайр татмаар болохыг нүдээрээ харж биеэрээ мэдрээд байх шиг... 

Манайх байрныхаа чанх урд гэхиймуу даа яг тагтныхаа доор нэг машин тавьдаг тоосгон гражтай. Урт эгнээ олон гражийн хамгийн захынх манайх болохоор тэгсиймүү жилийн өмнөөс гражын маань доох нь жижиг нүхэнд нэг бяцхаан гөлөг амьдраад бна гэж аав яриад л байдаг байлаа. Би ч тэр яриаг нээх их тоодоггүй байлаа. Ээж аав 2 маань хааяа даа хоол өгөхлөөр гарч ирж идчихээл үүрнээсээ тэр гөлөг ерөөсөө гарахгүй. Нэг удаа аав маань ойрд харагдахгүй бна, тэр нөхрийн бие нь өдөр өдрөөр томроод жижигхэн нүхнээсээ гарч чадахгүй гацчихаад аргаа олохгүй байж байгаа байхаа гээд хүрзээр нүхийг нь том болгож өгдөг хүн болоод очсон чинь нөгөөдөх маань үүрээ цааш нь гүнзгий ухаад томоо гэгч болчгочихсон байж билээ.

Манай гражын хаалга дугарлаа л бол нөгөө муу амьтан маань гараад л ирнэ. Харин бусад үед ерөөсөө гарч ирдэггүй нь граж дээгүүр гүйлдэж тоглоод байдаг хүүхдүүдтэй холбоотой юм шиг байгаа юм. Дээгүүр нь чимээ гаргаад гүйлдээд байхаар айгаад үүрнээсээ гардаггүй биздээ гэж ээжийг хэлэхээр нь нээрээ ч тийм юм болуу гээд өрөвдөх шиг..

ХХххБи эхэндээ машинаа гаргах гээд очихоор л нөгөөдөх маань үүрнээсээ гарч ирээд хажуугаар чимээгүй намайг тойрч яваад байхаар нь үнхэлцэгээ хагартал айдаг байлаа. Яачих ч юм билээ гээд... хэхэхэ Үнэндээ миний нүдэнд гудамжинд явж л байдаг эзэнгүй олон олон нохойны нэг шиг л харагддаг байснаа нуугаад яахав.
Нэг удаа манай нөхөр бид 2 найзуудтайгаа уулзаад нилээн оройтоод хариваа. Шөнийн 3 хавьцаа...

Тэгсэн нөгөөдөх маань гражын хаалганы чимээгээр гарж ирдэгээрээ гарч ирээд бид 2ыг хаалгаа түгжээд явах хүртэл яг хажууд манаад суучихдаг юм байна. Би ч дотроо айгаад л байгаа шүү дээ. Тэгсэн би тэр муу амьтнаасаа айгаад байхад, тэр маань харин бид 2ыг тэр шөнийн харанхуйд хамгаалах гээд гарч ирж суугаад байдаг байсан юм билээ хөөрхий. Гэр лүүгээ алхаад орц руу орох хүртэл минь араас хараад хөдөлгөөнгүй суучихна, заримдаа бүр орц хүртэл араас дагаж яваад бараг л намайг гэр лүү маань хаалга тогшиж оруулж өгчихөөд яваад өгнө. Би гэртээ ороод граж руу харсан цонхоороо харахаар үүр лүүгээ яваад л орчихно. Хөөрхөн гэж :)

Хүмүүс хоорондоо үг хэлээрээ ойлголцдог бол амьтан бусдад өөрийгөө үйлдлээрээ ойлгуулдаг бололтой. Эхэндээ миний нүдэнд золбин нохой л харагддаг байсан бол надтай ойртоод надад сайн хандаад байгааг нь бага багаар мэдрэх тусам адаглаад л царай нь хүртэл нүдэнд дасал болоод / өмнө нь миний нүдэнд бүх нохой хоорондоо ижилхэн царайтай юм шиг санагддаг байлаа :p/, би ч граж руу гарах болохоороо хоол өгөх гээд ер нь л үе үе яаж байгаа бол гэж бодогдоод байдаг болчихсон байх юм. Өдөр болгон гарахад минь намайг тосоод л над дээр хүрээд ирдэг манай нохой миний нөхөр шиг л надад хань болж байгааг нь бодохоор хайр хүрмээр...
Гэрийнхнийг маань бүгдийг нь таньдаг болчихсоныг ч хэлэх үү нохой маань бид нарыг бүгдийг нь л эзнээ гэж боддог юм шиг байгаан. Ингээд л манайх, бүр их өөртөө хамаатуулж ярьвал БИ надад хань болох, намайг хамгаалах ХӨӨРХӨН НОХОЙ-той  болчихсон. Хааяа бодохоор над шиг хүний хувьд энэ бүгд итгэмээргүй зүйл ч юм шиг... хэхэ